Dominantie, het is een woord dat we vaak horen en gebruiken in de hondenwereld. Veel ongewenst gedrag wordt uitgelegd als “Mijn hond is dominant!“. Veel mensen zijn van mening dat hun hond de baas over hen wil zijn en dat ze dit in de kiem moeten smoren. Maar… ‘dominantie’ is NIET de oorzaak van ongewenst gedrag! Dominantie is geen karaktertrek, het kenmerkt de relatie tussen twee individuen. Hieronder leg ik het uit.
Over het algemeen vindt men onderstaande gedragingen van honden dominant gedrag:
tegen de baas opspringen/op een andere hond rijden/markeren/aan de riem trekken/bijten.
De vraag is, zijn al deze honden erop uit om hun baas/gezin met dit gedrag te domineren en is er continue sprake van een strijd? Laten we eerst eens kijken waar dit idee vandaan komt.
De dominantie-theorie
De theorie dat de rangorde bepaald wordt door middel van dominantie is gebaseerd op onderzoeken die in de jaren ‘60/’70 gedaan zijn bij wolven. De heer David Mech heeft deze bevindingen toentertijd gepubliceerd in een boek, waarvan er inmiddels 110.000 exemplaren over de gehele wereld zijn verkocht.
Om sociaal gedrag onder wolven te observeren werden wolven in gevangenschap bij elkaar gezet. Het gedrag dat hier te zien was bestond uit agressie en overheersing. Dat werd veroorzaakt doordat de wolven geen verwantschap met elkaar hadden, er te weinig voedsel was en het grondgebied beperkt was. Hetzelfde zie je bij mensen. De sociale band die je met mensen wel of niet hebt bepaald hoe je je ten opzichte van elkaar verhoud. Denk maar eens aan het gedrag dat mensen laten zien in het programma Big Brother.
Het gedrag van wolven werd zo verklaard dat een wolf zich door dominant gedrag opwierp tot leider van de groep. Hieruit is de term Alpha wolf ontstaan. Helaas is dit rechtlijnig toegepast op het gedrag van honden en is dit tot op de dag van vandaag nog steeds gemeengoed.
Waarom klopt de dominantie-theorie niet?
De dominantie-theorie is gebaseerd op wolvengedrag en niet op hondengedrag. Daarnaast is deze theorie gebaseerd op het onderzoek gedaan bij wolven in gevangenschap. Deze wolven leefden op een relatief klein grondgebied, waren geen familie van elkaar en er was weinig eten. Dit had effect op het gedrag van de wolven. Er was continue rivaliteit en agressie. Daarnaast zijn honden geen wolven. Ze hebben dezelfde voorouder echter ze hebben zich 16.000 jaar geleden gescheiden verder ontwikkeld. Ondanks dat het dna van wolven en honden voor 99,96% gelijk is, betekent dit niet dat hun gedrag gelijk is. Uit onderzoek is gebleken dat honden in tegenstelling tot wolven geen roedeldieren zijn. Verder zijn honden in staat om een relatie met mensen te ontwikkelen en te onderhouden. Ter vergelijking mensen en chimpansees delen 98% dna en wij laten ook ander gedrag zien!
Nieuw inzicht
Inmiddels blijkt uit nieuw onderzoek van wolvenroedels die in de vrije natuur leven dat wolven in harmonieuze groepen leven waarin agressie eerder een uitzondering is dan regel. Er is geen sprake van een hiërarchie met dominantie als basis. Een roedel wolven vormt juist een sociale structuur die het meest overeenkomt met een gezin; ouders en kinderen. Daardoor is er wel een zekere vorm van hiërarchie, maar alleen omdat moeder en vader nu eenmaal ouder zijn en meer ervaring hebben. Het ouderpaar zorgt voor veiligheid en bescherming. Het ouderpaar heeft een natuurlijke (vanzelfsprekende) (bege)leidende rol. Dit hoeven ze niet af te dwingen door dominant gedrag. Sterker nog een roedel wolven is over het algemeen zeer vredig en conflictvermijdend en leven samen in harmonie. De dominantie-theorie is dus gebaseerd op een foutief onderzoek en helaas dringen deze inzichten maar langzaam door in onze maatschappij.
U hoeft dus geen angst te hebben dat uw hond erop uit is om u te domineren zodat hij de baas wordt en u niet!
Wel regels en grenzen
Wel is het belangrijk dat u de hond consequent opvoedt. Ja is altijd ja en nee is altijd nee. Consequent zijn schept duidelijkheid en daardoor ontstaat er rust en voorspelbaarheid voor de hond Welke regels en grenzen u hanteert, hangt helemaal af van wat u zelf wilt. Neem wel de tijd om uw hond de kans te geven die grenzen te leren kennen. Pups kennen de wereld nog niet zoals een volwassen hond en hebben begeleiding en sturing nodig. Is uw hond overenthousiast als u de riem omdoet voor een wandeling, dan is het helemaal niet verkeerd om hem te leren even te wachten voor hij naar buiten mag. Of wilt u niet dat uw hond te pas en te onpas op de bank springt, dan kunt u hem leren dit alleen te doen als u hem daarvoor uitnodigt. Of wanneer uw hond bijvoorbeeld eten van tafel steelt, dan doet hij dat niet omdat hij dominant is (de baas wil zijn), maar omdat het eten dat daar staat zo ontzettend aantrekkelijk voor hem is. Begin met het voorkomen dat er eten op tafel staat waar hij makkelijk bij kan. Vervolgens kunt u gaan trainen op zelfbeheersing en op gedrag dat u graag wilt zien. Dit gedrag beloon je en uiteindelijk zal de hond de grens begrijpen en geen eten meer van tafel stelen.
In de omgang met onze hond heeft dit zeer positieve consequenties. Wanneer we het gedrag van onze honden niet meer onderdrukken uit angst voor een dominante hond die de leiding overneemt zal er een veel fijnere relatie ontstaan die gebaseerd is op wederzijds respect.
Kortom tijd om de dominantie-theorie te herzien !